KLESZCZE I CHOROBY ODKLESZCZOWE

Gdzie żyją kleszcze ?

Kleszcze żyją w strefie przygruntowej, w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących
w roślinność. Znajdują się na spodniej stronie liści lub na gałęziach w pobliżu ścieżek, po których chodzimy. Wbrew temu jak często się twierdzi, kleszcze nie spadają z drzew.

Kleszcza możemy „złapać” przechodząc obok niego. Gdy tylko temperatura przekroczy 8⁰C, kleszcze stają się aktywne. W naszych szerokościach geograficznych może to oznaczać, że nawet w grudniu możemy być narażeni na ugryzienie. Łagodna zima oraz wilgotne lato sprzyjają wysokiej rozrodczości i małej umieralności kleszczy, co powoduje zwiększenie tempa ich rozprzestrzeniania się.

 

W jaki sposób kleszcze przenoszą choroby?

Kleszcze w czasie ukłucia przekazują do krwi ludzi i zwierząt bakterie i wirusy, które mogą wywołać groźne choroby zakaźne. Ukąszenie kleszcza jest bezbolesne, ponieważ ślina kleszcza zawiera wiele substancji biochemicznych, w tym substancje łagodzące ból, które powodują, że nie czujemy ukłucia.

 

Jakie choroby są przenoszone przez kleszcze?

W Europie, w tym w Polsce, jest to przed wszystkim borelioza- choroba bakteryjna oraz kleszczowe zapalenie mózgu (KZM).

Na świecie istnieje jeszcze ponad 50 innych chorób przenoszonych przez kleszcze. Większość z nich występuje jednak bardzo rzadko. W ostatnich latach nastąpił w Polsce wzrost zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu.

 

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

Jaki jest przebieg kleszczowego zapalenia mózgu?

Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą dotyczącą ośrodkowego układu nerwowego.  Niebezpieczeństwo polega na tym, że chorobą objęty jest mózg, czyli najważniejszy organ ludzkiego ciała. Choroba w początkowym okresie może nie zostać rozpoznana, ponieważ objawy są mało charakterystyczne- podobne do grypy. 

Pierwsza faza choroby pojawia się po 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem. Przykładowe objawy to: gorączka, ból głowy i mięśni. Objawy z pierwszej fazy utrzymują się około tygodnia. Po kilku dniach lepszego samopoczucia występuje druga faza choroby. Jej objawy to: bóle głowy, gorączka, wymioty, nudności, utrata przytomności oraz zespół zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych lub zapalenia mózgu. Objawy zwykle ustępują po 2-3 tygodniach. Nie ma leczenia przyczynowego KZM. Stosuje się jedynie leczenie objawowe.

 

BORELIOZA

Jak rozpoznać boreliozę?

Charakterystycznym objawem boreliozy może być pierścieniowate zaczerwienienie skóry wokół miejsca ukąszenia. Jeżeli zauważysz takie zaczerwienienie, udaj się do swojego lekarza. Charakterystyczne dla późniejszych stanów choroby jest: przewlekłe zmęczenie i szybka męczliwość, epizodyczny przebieg choroby ze złym samopoczuciem i objawy, które pojawiają się w różnych miejscach.

 

Gdzie jestem zagrożony?

Kleszcze występują na całym świecie. W Europie i Azji są nosicielami wirusa KZM. W Polsce terenami endemicznymi są przede wszystkim województwa podlaskie i warmińsko- mazurskie.

 

Czy można się zaszczepić?

Tak, przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Szczepienie ma bardzo duże znaczenie ponieważ KZM nie da się leczyć przyczynowo. Wirus jest przenoszony w ciągu pierwszych kilku minut pobierania krwi przez kleszcza. Usunięcie kleszcza nie może więc stanowić skutecznej ochrony przed zainfekowaniem wirusem wywołującym KZM. Konieczne staje się zastosowanie szczepień profilaktycznych, szczególnie u mieszkańców terenów epidemicznych lub osób tam podróżujących.

Nie ma szczepień ochronnych przeciwko boreliozie.

 

Co należy zrobić, aby uniknąć ukąszenia przez kleszcza?

W ochronie prze kleszczami może pomóc ubranie zakrywające ciało. Środki odstraszające kleszcze chronią tylko przez pewien czas. Ukąszenia przez kleszcze pozostają zwykle niezauważone. Należy unikać wysokich traw, zarośli i poszycia lasu. Zawsze po powrocie do domu z wyjazdu czy wycieczki w tereny zielone należy dokładnie obejrzeć swoje ciało. Szczególną uwagę należy zwracać na miejsca, gdzie najczęściej przyczepiają się kleszcze. U dzieci mogą to być okolice głowy, nogi, ramiona, pośladki.

 

Co należy zrobić, kiedy ukąsi kleszcz?

Kleszcze są bardzo małe, dlatego należy dokładnie obejrzeć całe ciało, zwracając uwagę na małe punkciki, ponieważ larwa kleszcza przenosząca zakażenie KZM mierzy zaledwie 0,6 mm do 1 mm. Jeżeli dostrzeżesz wszczepionego kleszcza, powinien on zostać jak najszybciej prawidłowo usunięty.

Przez następne dni i tygodnie należy obserwować miejsce ukąszenia. Jeżeli wystąpi zaczerwienienie skóry wokół miejsca ukąszenia lub objawy grypopodobne, natychmiast należy zgłosić się do lekarza, aby wykluczyć ewentualną chorobę.

Jak usunąć kleszcza?

Jak najszybciej, aby zapobiec przeniesieniu się z kleszcza kolejnych czynników chorobotwórczych. Kleszcza należy usuwać za pomocą wąskich szczypczyków umieszczając je jak najbliżej skóry. Kleszcza usuwamy delikatnym ruchem równoległym do osi wkłucia.

Jeżeli masz kłopot z usunięciem kleszcza, zgłoś się do punktu medycznego!